Trzy fazy gniewu według Seneki

Pierwszy impuls gniewu jest w rzeczywistości mimowolny i stanowi jedynie rodzaj groźnego przygotowania do niego. Drugi rozmyśla; tak jakby ktoś powiedział: „Ta krzywda nie powinna przejść bez zemsty” i na tym się zatrzymuje. Trzeci jest całkowicie bezwładny i, słusznie czy nie, decyduje się na zemstę. Nie należy unikać pierwszego ruchu, ani nawet drugiego, bardziej niż ziewania dla towarzystwa; zwyczaj i troska mogą go zmniejszyć, ale sam rozum nie może go pokonać. Trzeci, tak jak wznosi się po rozważeniu, tak też musi upaść, ponieważ ruch, który wynika z osądu, może zostać odebrany przez osąd. Człowiek uważa się za skrzywdzonego i pragnie się zemścić, ale z jakiegoś powodu daje temu spokój. Nie jest to właściwie gniew, ale uczucie obalone przez rozum; rodzaj propozycji odrzuconej – a czym są rozum i uczucie, ale tylko zmianami umysłu na lepsze lub gorsze? Rozum rozważa, zanim osądzi; ale gniew wydaje wyrok bez zastanowienia. Rozsądek zwraca uwagę tylko na daną sprawę; ale gniew jest zdumiony każdym przypadkiem; przekracza granice rozsądku i porywa go ze sobą. Krótko mówiąc, „gniew jest wzburzeniem umysłu, które prowadzi do postanowienia zemsty, a umysł się na nią godzi”.

Seneka, O gniewie I